Z wyrachowania - "Alkaloid", Aleksander Głowacki, Powergraph 2012

Na powieść Alkaloid czekałam z niecierpliwością. Intrygował sam autor, który za pseudonim przyjął oryginalne imię i nazwisko Bolesława Prusa. Intrygowała fabuła, która miała być alternatywną wizją akcji Lalki. Ponadto bardzo spodobała mi się okładka i pomysł ilustrowania niektórych fragmentów powieści jako wycinków gazet, fotografii, fragmentów depesz itp. Kusił mnie wiek XIX, liczyłam na porywającą akcję, awanturnicze przygody bohaterów, pełne tajemnic i intryg. Alkaloid okazał się zupełnie inną powieścią, niż się spodziewałam.

Jest to dla mnie książka zbyt dziwna i przekombinowana, i z niekłamaną przykrością muszę stwierdzić, że nie trafiła w moje gusta. Przede wszystkim dlatego, ze od początku autor bombardował mnie dziwnymi pojęciami, których tłumaczenia mogłam jedynie szukać w Wikipedii i na nią również nie do końca mogłam liczyć, ponieważ jest to baza robocza i wielu definicji brak. Biorąc pod uwagę, że nie zawsze czytelnik ma dostęp do Internetu, przydałby się słownik chociaż podstawowych znaczeń, bez których jest bardzo trudno nadążać za fabułą. Być może umysły ścisłe nie będą miały takiego problemu z obeznaniem się w surżach, przemienionych, alce, synestezjach, skrętach i wielu, wielu innych. Tych mniej odpornych powieść może odrzucić na tyle, że nie wrócą do powieści.

Byłam zaskoczona porwaniem fabuły na kawałki. Alkaloid to powieść w odcinkach, kolejne części odnoszą się do różnych planów czasowych, powiązane są ze sobą niektórymi postaciami lub wydarzeniami i początkowo wydają się mieć ze sobą jedynie luźny związek. Dopiero trzecia część klaruje pełniejszą wizję autora. I jest to rzeczywiście wizja alternatywna z pewnymi tylko elementami znanej czytelnikowi rzeczywistości. XIX wiek znany z Lalki jest tu tylko datą, w niczym nie przypomina historycznej epoki. Podobnie jak pozostałe czasy, nic nie jest takie, jakby się mogło wydawać. Świat jest zdominowany przez Alkę, wszystko, co się w nim dzieje, kręci się wokół niej. To przypadkowe odkrycie niezbyt uczonego kupca zmieniło oblicze historii, wpłynęło na wszystkie aspekty ludzkiego życia. Wbrew jednak udziwnionemu sztafażowi, świat ten wcale się nie różni od naszego – jednym i drugim rządzą pieniądze, w obu rozgrywa się nieczysta walka o władzę, nie ma równości, tolerancji. Na mnie ta wizja krzywego zwierciadła nie zrobiła wrażenia.

Podobnie jak nie przekonali mnie bohaterowie, do których przedstawienia autor moim zdaniem niespecjalnie się przyłożył. Stanisław Wokulski jest takim, jakim go pamiętam z Lalki, wyrachowanym, ale niekonsekwentnym człowiekiem, który tak naprawdę nie ma wpływu na wydarzenia, który z chwilą rozpowszechnienia Alki stracił kontrolę i który nieudolnie usiłuje cofnąć zło, do jakiego się przyczynił. Stanisław Witkiewicz,  Einstein czy Nikola Tesla to również postaci występujące tylko na papierze,  o znanych nazwiskach, które Głowacki wykorzystał do urozmaicenia fabuły. Nie mówiąc już o Nemi, będącej wyłącznie rekwizytem.

Lektura powieści mnie zmęczyła tak, jak nie zrobiła tego dawno żadna książka. Przy narastającej ilości pojęć dla mnie niejasnych sama zaczęłam marzyć o Alce, która być może pomogłaby mi zrozumieć, po co to wszystko. Język powieści, w chwilach kiedy nie był zawiły i pogmatwany, cieszył poprawnością, nie porywał jednak, nie sprawiał, że chłonęłam każde słowo. Alkaloid to powieść wystudiowana, wyrachowana nawet, imponująca naukowym słownictwem i neologizmami. Odbija się to kosztem złożoności fabuły, świata i bohaterów, a to te składniki są dla mnie najważniejsze. Powieść przekonała mnie, żeby nie sięgać więcej po steampunkowe czy chempunkowe książki.

Recenzja ukazała się na portalu Katedra.