Człowiek człowiekowi wilkiem - "Synowie boga", M.D. Lachlan, tłumaczenie: Kamil Lesiew, Prószyński i S-ka 2011

Synowie boga M.D. Lachlana to jedna z nielicznych książek, których informacja na okładce niemal w stu procentach zgadza się z zawartością. Niemal, ponieważ o ile prawdą jest, że powieść brytyjskiego pisarza można zaliczyć do mrocznej fantasy, brutalnej i posępnej, posiadającej niekonwencjonalne podejście do mitu wilkołaka, to moje wątpliwości budzi stwierdzenie „w najlepszym wydaniu”. A wątpliwości te zrodziła koszmarna okładka, niestaranna redakcja oraz nierówny styl autora, który miota się między narracją w duchu mitologicznej przypowieści a współczesnym językiem.

Książka wzbudziła we mnie mieszane uczucia, nie należy bowiem do najgorszych, jakie czytałam, ale także nie zaliczyłabym jej do tych lepszych. Argumentów za i przeciw jest mniej więcej tyle samo i żadna szala nie potrafi przeważyć. Powieść nie wciąga od pierwszych stron, wręcz przeciwnie, przez co najmniej sto zastanawiałam się, czy nie odłożyć książki, nie mogąc zrozumieć, dlaczego król Authun powiódł swoich najlepszych wojów na śmierć, by porwać chłopca, który miał mu zastąpić syna, ponieważ sam nie mógł go spłodzić, dlaczego nie wziął pierwszego lepszego dzieciaka. Kwestia proroctwa, wg którego chłopiec ma być wyjątkowy, niewiele wyjaśnia, ponieważ czytelnik dowiaduje się jedynie, że było jakieś proroctwo. To, że zamiast jednego dziecka król znajduje bliźnięta, z których jeden (Wali) skazany jest na żywot królewskiego dziedzica, drugi (Feileg) na życie wśród wilków, służy jedynie zmyleniu czytelnika, aby dociekał, który z nich odegra w fabule większą rolę. Nie dość, że obaj bracia nie rozpoznają się niemal do samego końca, to nie zastanawiają się nawet, dlaczego są tak do siebie podobni, przyjmują ten fakt za coś oczywistego, co wydaje mi się niezbyt prawdopodobne. Lachlan ożywia nordycki mit o odwiecznej walce Odyna z Wilkiem Fenrirem w sposób tak poplątany i z nawarstwieniem tylu wątków, że czytelnik może mieć problemy z odnalezieniem się w opowieści. Miałam wrażenie, że autor sam nie do końca był przekonany do swojej historii i w chwilach, w których nie mógł wymyślić dalszego ciągu, pchał akcję nieoczekiwanym zwrotem wydarzeń.

Całkowicie nie pasował mi wątek trójkąta miłosnego, zbyt sztampowy, żeby stał się wiarygodny – jeden brat nagle zakochuje się w wybrance drugiego brata, dziewczyna nagle zaczyna się miotać między jednym uczuciem a drugim, absurdalnie usiłując sobie wyobrazić życie u boku, jakby nie było, wilka. Adisla jest tu nikim więcej jak pretekstem ciągu fabuły, to po nią wyrusza Wali, gdy porywają ją barbarzyńcy, to przez nią mroczna opowieść zmienia się miejscami w mdły melodramat. Ponadto Lachlan nie potrafił oddać właściwie rozterek Feilega, który całe życie wychowywany jako wilk nagle zaczyna odczuwać ludzkie emocje, nie jest przez to jednak zagubiony, nie czuje niepokoju. Zresztą żaden z bohaterów powieści nie jest tu skomplikowany, wodzowie są wielcy i bezlitośni, ich wojowie lojalni i waleczni, magowie szaleni i błogosławieni, a bogowie tajemniczy i egoistyczni. Ale mam wrażenie, że to akurat celowy zabieg, zważywszy, że cała historia stylizowana jest na mityczną przypowieść, w której rys psychologiczny nie odgrywa większego znaczenia.

Udał się natomiast autorowi najważniejszy i najbardziej przeze mnie oczekiwany wątek – wilkołactwa. Motyw przemiany od początku do końca prowadzony jest konsekwentnie, stopniowo, powiedziałabym nawet w sposób „narastający”, i nietuzinkowy, opleciony w nordyckie mitologie. Książka świetnie się sprawdza od strony obyczajowej – wiarygodnie oddany został obraz ówczesnej mentalności plemion. Magia jest tutaj kluczową częścią świata, obecna w nim na równi z powietrzem. Lachlanowi udało się doskonale pokazać, w jaki sposób we wczesnym średniowieczu funkcjonowały mity w życiu ludzi, jak czczono bogów i bano się ich kapryśności, z jakim szacunkiem i lękiem podchodzono do czarów, którymi władać mogli jedynie wybrańcy, płacąc za nie wysoką cenę. W Synach boga krew i mrok są stale obecne, czy to na polu bitwy, czy podczas rytuałów. Autor nie unika realistycznych opisów – miasta są pełne brudu i smrodu, walka naznaczona posoką i rozprutymi flakami, ludzie żyjący jak zwierzęta zachowują się jak one.

Recenzja ukazała się na portalu Katedra.